Πρώτα ο δάσκαλος...: Γιορτάζοντας το ΟΧΙ!

Φέτος είπα να μην τεμπελιάσω περιορίζοντας τις δράσεις μας για την 28η Οκτωβρίου σε μια χειροτεχνία και στα επετειακά κείμενα της Γλώσσας και για πρώτη φορά αφιέρωσα 2 ημέρες για τον εορτασμό της επετείου. Το μίνι project μας, λοιπόν, περιελάμβανε κινηματογραφική ταινία, τραγούδια, αφήγηση, βίντεο, χειροτεχνία, τέχνες και σύνταξη επιστολής.

(Πολλές από τις ιδέες που ακολουθούν είναι "κλεμμένες" από τη συναδέλφισσα εδώ )

Ξεκινήσαμε με την αριστουργηματική ταινία του Ρομπέρτο Μπενίνι "La Vita è Bella" που, μέσα από τον αντιπολεμικό της χαρακτήρα, μας φανέρωσε τη φρίκη και τη ματαιότητα του πολέμου. Επίσης θέλησα να εμπεδώσουν πως ο πόλεμος του '40 στην Ελλάδα είναι ένα κομμάτι μόνο από κάτι μεγαλύτερο (και καταστροφικότερο) κι έτσι εντάξαμε στη συζήτησή μας και αναλύσαμε την έννοια "Β' Παγκόσμιος Πόλεμος"!

Την επόμενη μέρα πιάσαμε τα δικά μας. Με αφορμή τους πίνακες του Αλέξανδρου Αλεξανδράκη, μιλήσαμε για τις κακουχίες και τα δεινά των Ελλήνων στρατιωτών στα βουνά της Αλβανίας, όπως αποτυπώνονται και σε φωτογραφίες της εποχής που περιεργαστήκαμε.

Ακούσαμε το πρώτο ανακοινωθέν για την κήρυξη του πολέμου, τη συγκλονιστική αφήγηση του Μάνου Κατράκη στην Πορεία προς το Μέτωπο (Ελύτης, Άξιον Εστί) και διαβάσαμε τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων που τους τα έδωσα πλαστικοποιημένα.

Το πρώτο ανακοινωθέν

Η πορεία προς το μέτωπο

Έπειτα μοίρασα τις "τσαλακωμένες" κόλλες χαρτιού για να γράψουν ένα γράμμα στους δικούς τους, όντας και οι ίδιοι στο μέτωπο του πολέμου, διαλέγοντας όποιο πόστο ήθελαν. Από τα κορίτσια μου κάποιες διάλεξαν να είναι νοσοκόμες, κάποιες γυναίκες που κουβαλούν τα πολεμοφόδια ενώ υπήρχαν και στρατιωτίνες!

Στη συνέχεια τους έδωσα τρεις κόλλες με τίτλο "Στιγμές Πολέμου..." στις οποίες υπήρχαν δέκα μικρά κείμενα που περιέγραφαν γεγονότα και στιγμές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τόσο για την Ελλάδα όσο και τον κόσμο. Δίπλα σε κάθε κείμενο υπήρχαν κενά πλαίσια στα οποία έπρεπε να βρουν και να κολλήσουν την αντίστοιχη φωτογραφία από φυλλάδιο που τους μοίρασα ξεχωριστά. Παίρνοντας αφορμή από τα κειμενάκια, η συζήτηση πήγαινε πολύ πολύ μακριά!

Στιγμές Πολέμου...

1) Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος διήρκεσε από το 1939 έως το 1945 και έλαβαν μέρος περισσότεροι από 100 εκατομμύρια άνθρωποι από 30 χώρες του κόσμου. Τα δυο αντίπαλα στρατόπεδα που δημιουργήθηκαν ήταν οι Συμμαχικές Δυνάμεις και ο Άξονας. Ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου είναι συγκλονιστικός και υπολογίζεται σε 50 έως 85 εκατομμύρια απώλειες. Τα δεδομένα αυτά έκαναν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο την πιο θανατηφόρα σύγκρουση στην ανθρώπινη ιστορία.

2) Σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε στην αρχαιότητα, οπότε και σταματούσε κάθε εχθροπραξία με την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων, στη σύγχρονη ιστορία ματαιώθηκαν 3 φορές οι Αγώνες εξαιτίας των πολέμων (το 1914 εξαιτίας του Α’ Παγκοσμίου και το 1940 και 1944 εξαιτίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου).

3) Στις 26 Απριλίου 1937 και λίγο πριν ξεσπάσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, δυνάμεις των Ναζί βομβάρδισαν και ισοπέδωσαν την ισπανική πόλη Γκουέρνικα (Γκερνίκα στα ισπανικά) με αποτέλεσμα εκατοντάδες θύματα. Μόλις ο μεγάλος Ισπανός ζωγράφος, Πάμπλο Πικάσο, πληροφορήθηκε την καταστροφή της πόλης, θέλησε να εκφράσει την απέχθειά του για τη βιαιότητα και την απανθρωπιά του πολέμου και δημιούργησε έναν τεράστιο πίνακα που παρουσιάζει ένα σκηνικό θανάτου με ανθρώπους που ουρλιάζουν, διαμελισμένα ζώα και κατεστραμμένα κτίρια. Λέγεται ότι κάποτε ένας Γερμανός πρέσβης έδειξε τον πίνακα και ρώτησε: «Εσείς το κάνατε αυτό, μεσιέ Πικάσο;» «Όχι», είπε ο Πικάσο, «εσείς το κάνατε!»

Στο σημείο αυτό τους έδειξα και το "Πρόσωπο του Πολέμου" του Σαλβαδόρ Νταλί και μιλήσαμε για τη στρατευμένη τέχνη, το ότι πολλοί καλλιτέχνες δηλαδή εκφράζουν μέσα από το έργο τους τη γνώμη τους για τα κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα που συμβαίνουν γύρω τους (όπως η Σ.Βέμπο που θα δούμε παρακάτω) και φέραμε παραδείγματα από τη σημερινή εποχή με συναυλίες καλλιτεχνών για διάφορους σκοπούς κ.α.

4) Η Άννα Φρανκ ήταν Γερμανίδα εβραιοπούλα που μαζί με την οικογένειά της κρυβόταν από τους Ναζί για 2 χρόνια στη σοφίτα ενός σπιτιού στην Ολλανδία. Κατά τη διαμονή τους εκεί, η Άννα κατέγραφε τις εμπειρίες και τις σκέψεις της σε ένα ημερολόγιο που, μετά τον θάνατό της, ο πατέρας της το εξέδωσε σε βιβλίο. Το «Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ» μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες κι έγινε ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία του κόσμου.

Εδώ συνδέσαμε εύκολα το γεγονός με το "Ολοκαύτωμα", που διαπραγματευτήκαμε μετά την προβολή της ταινίας.

5) Η κατοχή της Ελλάδας ξεκίνησε με τη γερμανική εισβολή το 1941. Η κατοχή επέφερε τεράστια δεινά στον ελληνικό λαό (πείνα, ομαδικές εκτελέσεις κ.α.), προκάλεσε ανυπολόγιστες καταστροφές ενώ οι ανθρώπινες απώλειες υπολογίζονται μεταξύ 300.000 και 770.000 αμάχων και 20.000 έως 35.000 στρατιωτών. Ανυπολόγιστες υπήρξαν και οι υλικές καταστροφές που οδήγησαν σε πλήρη κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας.

6) Η Σοφία Βέμπο ήταν Ελληνίδα ερμηνεύτρια και ηθοποιός. Χαρακτηρίστηκε "Τραγουδίστρια της Νίκης" εξαιτίας των εθνικών τραγουδιών που ερμήνευσε κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου καθώς έγινε η εθνική φωνή που εμψύχωνε τους Έλληνες στρατιώτες στο μέτωπο και συγκλόνιζε το πανελλήνιο.

Θυμηθήκαμε τη φωνή της μέσα από τα πασίγνωστα τραγούδια "Παιδιά της Ελλάδος" και "Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του".

7) Στις 25 Νοεμβρίου του 1942 ελληνικές αντιστασιακές δυνάμεις ανατίναξαν τη σιδηροδρομική γέφυρα του Γοργοποτάμου (Φθιώτιδα) την οποία χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί και οι Ιταλοί στρατιώτες για να μεταφέρουν βαρύ οπλισμό. Η επιχείρηση της γέφυρας του Γοργοποτάμου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες πράξεις αντίστασης στην κατεχόμενη Ευρώπη την περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

8) Οι γυναίκες του πολέμου: Εκεί που τα ζώα αρνούνται να προχωρήσουν, στα δύσβατα και κακοτράχαλα μονοπάτια, αλύγιστες, βουβές, με αδάμαστη θέληση και ηρωική αυτοθυσία μεταφέρουν στις πλάτες τους ρούχα και πολεμοφόδια στους στρατιώτες στα βουνά. Άλλες στα σπίτια να πλέκουν μέρα-νύχτα ζεστά ρούχα για τους στρατιώτες. Οι γυναίκες του '40 ανταποκρίθηκαν με αξιοθαύμαστο τρόπο στο κάλεσμα της πατρίδας κι έκαναν όλον τον κόσμο να υποκλιθεί στο μεγαλείο της ψυχής τους.

9) Η θλίψη της απώλειας και η οργή για τη ματαιότητα του πολέμου απεικονίζονται μέσα σε μια φωτογραφία.

10) Πλήρωμα της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας (Συμμαχική Δύναμη) στέκεται μπροστά από το αεροσκάφος που λίγες ώρες αργότερα, στις 6 Αυγούστου 1945, θα πετάξει πάνω από την Ιαπωνία (Δύναμη του Άξονα) και θα αφήσει στο κενό πάνω από την πόλη Χιροσίμα μια βόμβα που όμοιά της δεν είχε ξαναδεί η ανθρωπότητα. Η ατομική βόμβα ή (αλλιώς πυρηνική) που έπεσε στη Χιροσίμα και μια άλλη λίγες μέρες αργότερα στην ιαπωνική πόλη Ναγκασάκι σκότωσαν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους και θεωρήθηκαν το μεγαλύτερο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.

Για το τέλος το πιο εντυπωσιακό: Παρακολουθήσαμε στιγμιότυπα από διάφορα βίντεο (youtbe) με την προετοιμασία και τη ρίψη των βομβών, την κατάσταση των πόλεων πριν και μετά τον βομβαρδισμό, τους αριθμούς των νεκρών και όλες τις δυσάρεστες συνέπειες από την έκλυση της ραδιενέργειας. Βέβαια, διάλεξα κάποια στιγμιότυπα από τα βίντεο καθώς δεν ήθελα να δουν εικόνες με τα παραμορφωμένα πρόσωπα και σώματα των θυμάτων που ίσως τους σοκάρουν. Κι ενώ μέχρι τότε οι δυνάμεις του Άξονα ήταν οι "κακοί", εδώ με ρώτησαν: "Τελικά, κυρία, ποιος το έκανε αυτό, οι κακοί ή οι καλοί;"

"Ο πόλεμος το έκανε!"

Στο τέλος βάλαμε τα φυλλάδια με τις κολλημένες φωτογραφίες, το γράμμα από το μέτωπο και τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων σε ένα κομμάτι καφέ χαρτί του μέτρου, τα τυλίξαμε και τα δέσαμε με κορδόνι. Απ'έξω κόλλησαν αυτοκόλλητα που τους είχα εκτυπώσει σε αυτοκόλλητο χαρτί Α4 και γράψανε συνθήματα της επιλογής τους. Έτοιμο το δέμα από το μέτωπο κι έτοιμοι κι εμείς να παρακολουθήσουμε την αυριανή γιορτή!